1900 2039 (ext: 555)
ThS. Dương Thị Hoài
Ở phần trước, chúng tôi đã giới thiệu tổng quan về chuyển đổi số trong lĩnh vực sức khỏe tâm thần, bao gồm quản lý hệ thống, thực hành lâm sàng và đào tạo. Trong phần này, chúng tôi sẽ đi sâu vào giới thiệu một số công nghệ nổi bật trong lĩnh vực chăm sóc sức khỏe tâm thần bằng công nghệ số (digital mental health). Các thông tin trong bài viết này được tham khảo từ bài viết “Chuyển đổi số trong dịch vụ sức khỏe tâm thần” của tác giả Bond, R. R và cộng sự.
Khái niệm digital mental health (tạm dịch là chăm sóc sức khỏe tâm thần số hoặc chăm sóc sức khỏe tâm thần bằng công nghệ số) bao gồm một loạt các công nghệ phục vụ nhiều mục đích khác nhau – từ phòng ngừa, hỗ trợ tự chăm sóc bản thân đến điều trị chuyên sâu các vấn đề về sức khỏe tâm thần cá nhân.
Một xu hướng mới được gọi là poly-digital – nghĩa là kết hợp nhiều công cụ số cùng lúc để chăm sóc các khía cạnh khác nhau của sức khỏe tâm thần. Ví dụ, một người có thể kết hợp: Ứng dụng theo dõi giấc ngủ, Ứng dụng chánh niệm, Ứng dụng ghi nhật ký cảm xúc. Tuy mỗi ứng dụng chỉ tạo ra thay đổi nhỏ, nhưng khi kết hợp lại, các lợi ích nhỏ tích lũy (aggregation of marginal gains) có thể đem lại hiệu quả tích cực rõ rệt. Việc người dùng chủ động lựa chọn và kết hợp các công cụ cũng tạo ra một “hệ sinh thái số” phù hợp với nhu cầu cá nhân, giúp tăng tính chủ động trong quá trình chăm sóc sức khỏe tâm thần.
Kết hợp trị liệu truyền thống và công nghệ: Blended care
Các công nghệ số không nhằm thay thế hoàn toàn trị liệu tâm lý truyền thống, mà được dùng như một phần bổ trợ (adjunctive therapy). Mô hình blended care – trị liệu kết hợp – cho phép:
- Duy trì các buổi gặp trực tiếp với chuyên gia.
- Sử dụng ứng dụng để ghi lại cảm xúc, hành vi, giấc ngủ trong thời gian giữa các buổi.
Dữ liệu thu thập được gọi là ecological momentary assessment (EMA) sẽ giúp nhà trị liệu theo dõi quá trình thay đổi của thân chủ và điều chỉnh liệu trình phù hợp hơn. Trong mô hình này, công nghệ đóng vai trò như “digital glue” – chất keo kỹ thuật số kết nối giữa trải nghiệm thực tế của thân chủ và các buổi trị liệu, giúp liệu trình trở nên liên tục và gần gũi với đời sống hằng ngày.
Lợi ích của các công cụ can thiệp số
Các công cụ số hỗ trợ chăm sóc sức khỏe tâm thần có nhiều ưu điểm:
- Hỗ trợ 24/7, giúp người dùng dễ dàng tiếp cận bất kỳ lúc nào
- Tính ẩn danh cao, phù hợp với những người còn e ngại trị liệu trực tiếp
- Cá nhân hóa, dễ tích hợp vào lối sống và thói quen sử dụng thiết bị số của giới trẻ
Khi được thiết kế tốt, có đạo đức và lấy người dùng làm trung tâm, các công nghệ này mở ra cơ hội đổi mới hệ thống chăm sóc sức khỏe tâm thần, nâng cao khả năng tiếp cận và chất lượng dịch vụ. Tuy nhiên, điều quan trọng là chúng cần được phát triển đúng cách, có kiểm định chất lượng, và được sử dụng như một phần của hệ thống tích hợp, chứ không nên thay thế hoàn toàn con người trong quá trình trị liệu.
Bài viết gốc: Bond, R. R., Mulvenna, M. D., Potts, C., O’Neill, S., Ennis, E., & Torous, J. (2023). Digital transformation of mental health services. Npj Mental Health Research, 2(1), 13.
