Chọn ngành nghề phù hợp – Một việc làm quan trọng của học sinh lớp 12 tại thời điểm này

TS. Bùi Thị Việt

Việc chọn ngành nghề không đơn giản chỉ là một quyết định nhất thời, mà đó là lựa chọn mang tính chiến lược, ảnh hưởng đến cả cuộc đời. Nếu chọn đúng, bạn sẽ có một sự nghiệp trọn vẹn, hạnh phúc với công việc, và dễ dàng đạt được thành công. Nhưng nếu chọn sai, công việc có thể trở thành một gánh nặng, kéo theo sự mệt mỏi và thất vọng trong cuộc sống. Hãy cùng phân tích sâu hơn từng điểm để có cái nhìn rõ ràng hơn nhé!


1. Nghề nghiệp là của mình – Quyết định cũng phải do mình

Học đại học hay học nghề là một khoản đầu tư lớn về thời gian, tiền bạc và công sức. Bạn là người gánh chịu hậu quả của quyết định này, nên đừng để ai khác chọn giúp bạn. Hãy lắng nghe tư vấn, nhưng quyết định cuối cùng phải là của bạn.


2. Nếu không học giỏi, càng phải chọn nghề thật cẩn thận

Nếu bạn không phải là học sinh xuất sắc, đừng quá lo lắng. Thành công không chỉ đến từ điểm số mà còn phụ thuộc vào sự lựa chọn thông minh. Hãy chọn một ngành mà bạn có khả năng phát triển và có thể bù đắp điểm yếu bằng sự nỗ lực.

Ví dụ: Bạn không giỏi Toán nhưng có khả năng giao tiếp tốt? Có thể cân nhắc ngành Marketing, Quan hệ công chúng hoặc Tâm lý học thay vì các ngành Kinh tế, Kỹ thuật.


3. Khi giỏi một môn học, bạn học dễ dàng hơn – Khi giỏi một nghề, bạn làm việc hiệu quả hơn

Khi bạn giỏi một môn nào đó, bạn sẽ thấy việc học nó trở nên nhẹ nhàng, ít gặp khó khăn hơn, và dễ dàng đạt điểm cao. Ví dụ, nếu bạn giỏi Toán, bạn có thể nhanh chóng hiểu các công thức, tư duy logic tốt hơn, và làm bài kiểm tra với sự tự tin.

Tương tự, khi làm một công việc phù hợp với năng lực của mình, bạn sẽ thấy công việc trôi chảy hơn, ít gặp khó khăn, và đạt được kết quả tốt mà không cảm thấy kiệt sức. Một người có tư duy phân tích tốt sẽ phù hợp với ngành Tài chính, Công nghệ thông tin, trong khi một người sáng tạo có thể phát triển trong ngành Thiết kế, Truyền thông.

Làm sao để biết mình giỏi nghề nào?

Để chọn đúng nghề, bạn cần hiểu rõ về bản thân. Hãy thử:
Làm các bài trắc nghiệm tính cách, trắc nghiệm nghề nghiệp để xác định thế mạnh của mình.
Nhìn lại những môn học bạn yêu thích và giỏi nhất, từ đó tìm ngành nghề liên quan.
Trải nghiệm thực tế bằng cách tham gia thực tập, workshop, trò chuyện với người trong ngành.
Lắng nghe bản thân – Bạn có thực sự hứng thú với công việc này không? Bạn có thể làm nó lâu dài mà không chán không?

4. Bạn sẽ dành phần lớn cuộc đời cho công việc – Đừng chọn bừa!

Sau khi tốt nghiệp, trung bình bạn sẽ làm việc 8 tiếng/ngày, 40 tiếng/tuần, và khoảng 30-40 năm trong đời. Nếu bạn không yêu công việc của mình, mỗi ngày đi làm sẽ là một sự chịu đựng, thay vì là niềm vui.

Ví dụ: Nếu bạn thích sáng tạo và ghét sự gò bó, hãy chọn ngành Thiết kế, Truyền thông, Thương mại điện tử… thay vì những công việc quá máy móc, lặp đi lặp lại.


5. Nghề nào cũng có áp lực – Đam mê sẽ giúp bạn vượt qua

Không có nghề nào là “dễ dàng” hay “không áp lực”. Kể cả nghề hot như Công nghệ thông tin, Bác sĩ, Kinh doanh… đều có những khó khăn riêng. Nếu không yêu nghề, bạn sẽ dễ dàng bỏ cuộc khi gặp khó khăn.

Hãy tìm hiểu kỹ: Công việc này có thực sự khiến bạn hứng thú ngay cả khi gặp thử thách không?


6. Chọn nghề không chỉ dựa vào thông tin trên mạng hay lời khuyên của người khác

Có quá nhiều thông tin về ngành nghề trên Internet, nhưng không phải tất cả đều phù hợp với bạn. Hãy tự trải nghiệm thực tế (thực tập, tham gia workshop, gặp gỡ người trong ngành) trước khi quyết định.


7. Đừng chọn ngành chỉ vì tên nghe “sang”

Nhiều bạn chọn ngành chỉ vì cái tên nghe “hoành tráng” như “Quản trị Kinh doanh”, “Công nghệ tài chính”, “Marketing số”, nhưng lại không thực sự hiểu về nó. Hậu quả là học xong mới nhận ra mình không phù hợp.

Trước khi chọn, hãy tự hỏi:
✅ Công việc thực tế sau khi ra trường là gì?
✅ Mình có thế mạnh để làm tốt công việc này không?
✅ Tương lai ngành này có tiềm năng phát triển không?


8. Một ngành học có thể dẫn đến nhiều nghề khác nhau

Đừng quá lo lắng nếu chưa xác định chính xác mình sẽ làm nghề gì. Ví dụ:

  • Học Kinh tế không có nghĩa chỉ làm kế toán, mà có thể làm tài chính, quản trị, nhân sự…
  • Học Công nghệ thông tin có thể làm lập trình viên, chuyên gia dữ liệu, AI, an ninh mạng…

Điều quan trọng là chọn ngành có nhiều cơ hội để phát triển theo sở thích và thế mạnh của bạn.


9. Tiền bạc quan trọng, nhưng cảm xúc với nghề cũng quan trọng không kém

Một công việc lương cao nhưng bạn chán ghét sẽ khiến cuộc sống bạn đầy áp lực và mệt mỏi. Ngược lại, một công việc bạn yêu thích sẽ giúp bạn kiên trì, sáng tạo, và có thể kiếm được nhiều tiền hơn trong tương lai.


10. Không ai có thể chinh phục ước mơ giúp bạn

Bố mẹ, bạn bè có thể tư vấn, nhưng chính bạn phải là người tìm hiểu, trải nghiệm và quyết định. Nếu bạn để người khác chọn giúp, sau này nếu không phù hợp, bạn sẽ là người chịu hậu quả.


11. Nếu không chuẩn bị cho tương lai, bạn sẽ gặp khó khăn ngay trước mắt

Hãy đặt mục tiêu rõ ràng:
✅ Ngành nào phù hợp với mình?
✅ Học trường nào? Cần chuẩn bị những gì?
✅ Công việc sau này có triển vọng không?

Đừng để đến sát ngày đăng ký nguyện vọng mới hoang mang chọn đại!


12. Nghề nghiệp là thứ bạn phải yêu thích, vì nó theo bạn cả đời

Tình yêu có thể thay đổi, nhưng công việc thì theo bạn suốt cả cuộc đời. Hãy chọn công việc mà bạn có thể gắn bó lâu dài.


13. Đừng đợi đến khi điền nguyện vọng mới chọn ngành

Từ lớp 10-11, bạn nên tìm hiểu dần về ngành nghề mình yêu thích. Nếu đến lớp 12 mới chọn, bạn sẽ không có đủ thời gian để tìm hiểu và có thể đưa ra quyết định sai lầm.


14. Hiểu nghề rất quan trọng – Nhưng hiểu bản thân còn quan trọng hơn

Muốn chọn đúng nghề, trước tiên bạn phải hiểu mình:
✅ Mình có thế mạnh gì? (Toán, Văn, Giao tiếp, Sáng tạo…?)
✅ Tính cách của mình phù hợp với công việc nào? (Hướng ngoại, Hướng nội, Thích sự ổn định, Thích thử thách…?)
✅ Mình muốn cuộc sống tương lai như thế nào?

Làm trắc nghiệm nghề nghiệp, nhờ tư vấn từ chuyên gia, và lắng nghe bản thân để chọn đúng ngành.


15. Sau lớp 12, nghề nghiệp sẽ theo bạn suốt đời

Khi bạn đã chọn nghề, nó sẽ là một phần quan trọng trong cuộc đời bạn. Có thể bạn thay đổi công ty, vị trí làm việc, nhưng ngành nghề bạn chọn sẽ quyết định phần lớn tương lai của bạn.

Hãy suy nghĩ thật kỹ!


16. Nếu vẫn chưa chọn được ngành, hãy tìm sự trợ giúp từ chuyên gia

Nếu bạn còn phân vân, hãy làm các bài trắc nghiệm nghề nghiệp, tham khảo ý kiến chuyên gia tư vấn. Bạn có thể tìm sự hỗ trợ từ các thầy cô tại khoa Khoa học Giáo dục, Đại học Nguyễn Tất Thành qua fanpage “NTTU – Khoa Khoa học Giáo dục”.

Call Now